FOÇAGÜNDEM - Kıl kurdu en yaygın görülen bağırsak kurdu enfeksiyonlarından biridir. Enfekte kişi uyurken dişi kıl kurtları anüsü çevreleyen deri kıvrımlarına yumurta bırakır. Hastaların bir kısmı semptom göstermezken, bir kısmı anal kaşıntı ve huzursuz uyku gibi semptomlar gösterebilir. Tedavi prosedürleri bağırsak kurdunu öldüren oral ilaçların kullanımı, yatak takımları, pijamalar ve iç çamaşırların iyice yıkanması şeklindedir.
Bağırsak Kurdu (Kıl Kurdu) Nedir?
Enterobius vermicularis, bağırsak kurdu veya kıl kurdu olarak da adlandırılan dünyadaki en yaygın nematod enfeksiyonlarından biridir. Enfeksiyona neden olan kurtlar küçük ve genellikle beyaz renklidir. Kıl kurtları bir zımba büyüklüğünde olabilir. Dişi kurtlar 8-13 mm, erkek kurtlar ise 2-5 mm uzunluğundadır. Dünya genelinde bir milyardan fazla insanın kıl kurdu ile enfekte olduğu düşünülür. Her yaştan insan enfekte olabilse de 4-11 yaş arasındaki çocuklarda daha yaygındır. Bu nedenle “pediatrik hastalık” çerçevesinde değerlendirilebilir. Çeşitli araştırmalar bebeklerin %4,2’sinde, okul öncesi çağındaki çocukların %16,7’sinde ve okul çağındaki çocukların %26,3’ünde bağırsak kurdu istilası bulunduğunu kanıtlamıştır. İnsanlar bu nematod türünün tek doğal konakçısıdır ve enfekte olmuş bireylerin bağırsaklarında veya rektumlarında yaşayarlar.
Bağırsak Kurdu (Kıl Kurdu) Neden Olur?
Bağırsak kurdu yumurtalarını yanlışlıkla yutmak veya solumak enfeksiyon gelişmesine neden olur. Mikroskobik boyuttaki yumurtalar kirli yiyecek, içecek veya parmaklar aracılığıyla ağıza taşınabilir. Yutulduğunda, yumurtalar ince bağırsakta çatlar, sonra kalın bağırsağa geçer. Larvalar burda 2 ilâ 6 hafta içinde olgunlaşır ve yetişkin kurtlara dönüşür. Yetişkin kurtlar çiftleşir, dişi kurtlar rektuma geçer ve yumurta bırakmak için anüsten çıkar. Dişi kıl kurtlarının anal bölgede hareket etmesi kaşıntıya neden olabilir. İlgili bölgenin kaşınmasıyla yumurtalar parmaklara yapışarak tırnakların altına girebilir. El hijyenine dikkat edilmediği takdirde yumurtalar oyuncaklar, yatak takımları veya tuvalet gibi yüzeylere aktarılır. Kıl kurdu yumurtaları bu yüzeylerde iki ilâ üç hafta kadar canlı kalabilir. Bağırsak kurdu enfeksiyonlarının erkek cinsiyette daha sık görüldüğü bilinir. Ancak 5 ilâ 14 yaş aralığındaki kişilerde gelişen enfeksiyonda kadın baskınlığı görülür. Kardeş sayısının çok olduğu evler, gündüz bakımevleri, kreşler, okullar, öğrenci yurtları, yaşlı huzurevleri ve kışla gibi toplu yaşam alanlarında enfeksiyon kolayca bulaşır.
Bağırsak Kurdu (Kıl Kurdu) Zararları Nelerdir?
Bağırsak kurdu enfeksiyonları genellikle ciddi sorunlara yol açmaz. Ancak şiddetli istilalar kadınların genital organlarında enfeksiyona neden olabilir. Parazit anal bölgeden vajinaya doğru, oradan rahime, fallop tüplerine ve pelvik organların etrafına ilerleyebilir. Bu durum vajina iltihaplanması olarak bilinen vajinit ve rahmin iç zarının iltihaplanması olarak bilinen endometrite neden olabilir. Şiddetli kıl kurdu enfeksiyonlarının apandisit riskinde artışa neden olabileceği de bildirilmiştir. Nadiren de olsa idrar yolu enfeksiyonu, kilo kayıpları ve karın boşluğu olarak bilinen periton enfeksiyonuna yol açabilir. Kıl kurdu zararları arasında ciltte gelişen bakteriyel enfeksiyonlar da bulunur. Bu enfeksiyonların nedeni aşırı kaşıntıya bağlı olarak ciltte oluşan açık yaralardır.
Bağırsak Kurdu (Kıl Kurdu) Belirtileri Nelerdir?
Bazı vakalar semptom göstermeyebilir. Semptom gösteren bağırsak kurdu enfeksiyonlarının birincil belirtileri arasında dişi kurtların anal bölgeye göç etmesi sırasında ve kuyruk iğnesini yumurtlama amacıyla mukozaya yerleştirdiğinde oluşan kaşıntı ve karıncalanma hissidir. Kıl kurdu belirtileri arasında en yaygın olanlar şu şekilde sıralanabilir:
- Anüs ve çevresinde özellikle geceleri artış gösteren kaşıntı,
- Yoğun kaşıntı hissine bağlı olarak uyku sorunları,
- Kadınlarda vajinal akıntı,
- İshal,
- Gaz sancısı ve şişkinlik,
- Ağrılı, kırmızı ve enfekte anal deri,
- Anüs çevresinde, tuvalette, tuvalet kağıdında veya iç çamaşırda inik beyaz kurtçuklar,
- Karın ağrısı ve mide bulantısı,
- Gergin ve huzursuz hissetmek.
Bağırsak Kurdu (Kıl Kurdu) Tedavi Yöntemleri
Bağırsak kurdu tedavisinin sağlanması için önce doğru tanının konulması gereklidir. Tanı aşamasında en sık başvurulan yöntem bant testidir. Şeffaf bir bant parçası alınarak yapışkan tarafı anüs çevresindeki cilde yapıştırılır. Bu işlem kişi uyanır uyanmaz duş almadan, tuvaleti kullanmadan veya giyinmeden önce yapılmalıdır. Kıl kurdu yumurtaları banta yapışır. Bu test üç gün boyunca üst üste tekrarlanır ve tüm bant parçaları doktora götürülür. Doktorlar yumurtaların varlığını araştırmak için mikroskop altında inceleme yapar. Parazitler bazen iç çamaşırda, yatak çarşaflarında veya doğrudan dışkıyla birlikte görünür şekilde dışarı atılabilir. Makroskobik olarak tanımlanan bir parazit, enfeksiyonun kanıtıdır. Dışkının incelenmesi yararlı bir tanı aracı değildir, çünkü yumurtalar bağırsak dışında birikme gösterir. Tedavi ile iyileşme oranı %90-95 kadardır. Özellikle tüm temaslı bireylerin aynı anda tedavi edilmesi gereklidir çünkü tekrar eden enfeksiyonlar oldukça yaygındır. Kıl kurdu tedavisi iyi tolere edilen antihelmintik (parazit karşıtı) ilaçlarla sağlanır. Bu ilaçlar kısa süreli baş ağrısı, ishal, bulantı, kusma ve karın ağrısı gibi basit yan etkilere neden olabilir. İlaçlar genellikle iki doz şeklinde uygulanır. İlk dozdan birkaç hafta sonra ikinci doz uygulanır. Tedavi tamamlandıktan sonra enfeksiyonun tekrar edip etmediği kontrol edilir. Yumurta testi negatif çıkarsa, ancak kaşıntı ve karıncalanma devam ediyorsa anal sürüntü alınabilir. Kıl kurtlarının erken tedavi edilmesi, enfeksiyonların yayılmasını ve komplikasyonların gelişmesini önler. Tedaviden bir süre sonra kaşıntı semptomu devam edebilir. Kaşıntıyı hafifletmek için anal bölge ılık su ve sabunla yıkanmalı, anüs çevresindeki deriye kaşıntı önleyici kremler sürülmelidir.
Bağırsak Kurdu (Kıl Kurdu) Nasıl Düşürülür?
Kıl kurdu enfeksiyonunun vazelin ve hindistan cevizi yağı sürülerek veya çiğ sarımsak ve havuç yenilerek hafifletilebileceği düşünülür. Ancak bu uygulamalar bilimsel olarak ispat edilmemiştir ve tıbbi tedavinin yerine geçmez. Bağırsak kurtlarının ilaç tedavisi uygulanmadan düşürülmesi veya öldürülmesi mümkün değildir. Yine de enfeksiyonu hafiflemek veya yeniden gelişmesini önlemek amacıyla yapılabilecek bazı uygulamalar vardır. Bu uygulamalardan kısaca şu şekilde bahsedilebilir:
- Bağırsak kurdu yumurtaları oyuncaklar, musluklar ve tuvalet koltukları gibi yüzeylerde iki hafta boyunca yapışık kalabilir. Bu nedenle yüzeylerin düzenli olarak temizlenmesi gereklidir.
- Bağırsak kurdu temizleme işlemleri için sabah uyanınca duş almak veya anal bölgeyi yıkamak yumurtaların sayısını azaltma konusunda fayda sağlar.
- İç çamaşırların ve yatak takımlarının günlük olarak değiştirilmesi yumurtaların uzaklaştırılmasına yardımcı olur.
- İç çamaşırları, çarşafları, pijamaları, lifleri ve havluları sıcak suda yıkanmalıdır ve yüksek ısıda kurutulmalıdır.
- Anal bölgeyi kaşımaktan kaçınılmalıdır. Özellikle çocukların tırnaklarını kesmek yumurtaların toplanabileceği alanları azaltır. Çocukların tırnaklarını yemesi, ısırması ve parmaklarını emmesi de önlenmelidir.
- Enfeksiyonun tedavisi sağlanana kadar cinsel temastan kaçınmak da alınabilecek tedbirler arasındadır.
- Enfeksiyon kapma ve başkalarına yayma riskini azaltmak için tuvaleti kullandıktan veya bez değiştirdikten sonra ve yemek yemeden önce eller iyice yıkanmalıdır.
- Enfekte çocuk veya yetişkinlerin havuz ve küvete girmesine izin verilmemelidir çünkü kıl kurdu yumurtaları durgun suya bulaşabilir.
Kıl kurdunun neden olduğu enterobiyaz enfeksiyonları oldukça bulaşıcıdır. Genellikle çocuklarda görülse de çocuklarla yakın temasta bulunan yetişkinlerde de görülür. Tedavi edilmediği takdirde şiddetli cilt enfeksiyonları, tahrişi ve egzama gibi daha ciddi komplikasyonlara neden olabilir. Bu durum özellikle çocukların yaşam kalitesini oldukça negatif etkiler, okul başarısında düşüşe ve sosyal yaşantısında olumsuzluklara yol açabilir. Tedavinin eksiksiz bir şekilde yerine getirilmemesi enfeksiyonun yeniden gelişmesine ve yayılmasına yol açabilir. Etkili tedavi yöntemleri hakkında daha fazla bilgi almak için bir hekim görüşüne başvurmanız tavsiye edilir.
Kaynakça:
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6522669/
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK536974/
- https://emedicine.medscape.com/article/225652-treatment#showall
- https://emedicine.medscape.com/article/997814-overview#a1
- https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/pinworm/diagnosis-treatment/drc-20376386
- https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/21137-pinworms
- https://www.msdmanuals.com/home/infections/parasitic-infections-nematodes-roundworms/pinworm-infection
- https://medlineplus.gov/ency/article/003452.htm
- https://medlineplus.gov/pinworms.html
- https://www.webmd.com/a-to-z-guides/pinworms-infection
- https://www.cdc.gov/pinworm/prevention/
- https://www.cdc.gov/pinworm/about/
- https://www.sciencedirect.com/topics/agricultural-and-biological-sciences/enterobius-vermicularis
